شرح حدیث
شرح حدیث
حدیث اول:
« الحق معنا فلن یوحشنا من قعد عنا و نحن صنائع ربنا، و الخلق بعد صنائعنا» (۱)
حق با ما اهل بیت است و کناره گیری عده ای از ما هرگز سبب وحشتمان نمی شود چرا که ما دست پرورده های پروردگاریم، و دیگر مخلوقین خداوند، دست پرورده های ما هستند.
شرح:
این حدیث شریف را شیخ طوسی (ره) با سند معتبر، از ابوعمرو عمری، از امام زمان (ع) نقل کرده است. حضرت (ع) در این فقره از حدیث به سه نکته اشاره می فرماید:
۱ـ تمام حق و حقیقت با اهل بیت (ع) و همراه با آنان است.
باید توجه داشت که جمله ی « الحق معنا » با جمله ی « اهل بیت مع الحق » فرق می کند: زیرا مفهوم جمله ی نخست آن است که اهل بیت (ع) محور اساسی برای تشخیص حق از باطل اند و برای شناخت این دو از هم دیگر باید به سنت و رفتار و کردار آنان رجوع کرد؛ بر خلاف مفهوم جمله ی دوم ، همین معنا ، از حدیث « علی مع الحق و الحق مع علی » (۲) نیز استفاده می شود.
۲ـ کسی که حق با اوست نباید از اعراض دیگران از او و تنها ماندنش، به وحشت بیفتد و به کمی یا زیادی طرفداران خود نگاه کند.
حضرت موسی بن جعفر (ع) به هشام می فرماید: « ای هشام! اگر در دست تو گردوئی است و همه ی مرم می گویند که آن در است برای تو نفعی ندارد؛ زیرا تو می دانی که در دستت گردو است؛ و نیز اگر در دست تو دُر است و مردم می گویند گردو است، به تو ضرری نمی رسد. زیرا تو می دانی که آنچه در دست توست دُر است. (۳)
همچنین امام علی (ع) می فرماید: « در راه هدایت از کمی اهل آن وحشت نکنید.» (۴)
۳ـ درباره جمله ی سومی که در این حدیث آمده است، دو تفسیر متفاوت وجود دارد که مانعی در جمع این دو نیست. در ذیل به آنها اشاره می کنیم:
الف) همانا اهل بیت (ع) در عقاید و اعمال دینی، محتاج به مردم نیستند، و آنچه از جانب خداوند به واسطه ی پیامبر (ص) به آنها رسیده است، آنها را کفایت می کند؛ در حالیکه امت در این امور محتاج به اهل بیتند و تنها رجوع به کتاب و سنت آنان را کفایت نمی کند و بدون مراجعه به اهل بیت (ع) قطعاً گمراه و هلاک می شوند.
ب) نعمت های خداوند بر اهل بیت (ع) مباشرتاً و بدون واسطه کسی نازل می گردد، در صورتی که نعمت هایی که خداوند بر مردم نازل می کند، بدون واسطه ی اهل بیت (ع) نخواهد بود.
پی نوشت:
۱ـ الغیبه، شیخ طوسی، ص ۲۸۵، ح ۲۴۵ ؛ احتجاج، ج ۲، ص ۲۷۸؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۸، ح۹
۲ـ احتجاج، ج ۱، ص ۹۷؛ بحارالانوار ج ۲۹، ص ۲۴۳، ح ۱۱
۳ـ تحف العقول، ص ۳۸۶؛ بحارالانوار ج ۷۵، ص ۳۰۰، ح ۱
۴ـ نهج البلاغه، حکمت ۲۰۱؛ بحار الانوار ج ۶۴، ص ۱۵۸، ح ۱
