گنجی نهان برای جوانان
گنجی نهان برای جوانان
پژوهشهای انجام شده در ایران حاکی از آن است که بیشترانحرافات و بزهکاری‌های جوانان در جامعه ، نتیجه فقدان برنامه‌ریزی صحیح‌در گذران اوقات فراغت آنان می‌باد; چنان که در تابستان به دلیل‌افزایش وقت آزاد و فرصتهای فراغتی جوانان، بیشترین بزهکاری‌ها واختلالات رفتاری به وقوع می‌پیوندد.
درویشی از امام محمد باقر نقل کرده است که فرمودند: وقتتان را به چهار بخش تقسیم کنید:
*بخش اول را برای خدا و ارتباط و راز و نیاز با او اختصاص دهید.
*بخش دوم را صرف کار و تلاش به تناسب تواناییتان کنید.
*بخش سوم را به برقراری ارتباط با دیگران و انس با افراد بگذرانید.
*در بخش چهارم به تفریحات سالم و غیر حرام بپردازید.
امام محمد باقر فرمودند که با این بخش آخر، سه بخش دیگر تضمین می‌شود
کلمه «فراغ» یا «فراغت» در زبان محاوره و ادبیات عامه، دارای چندمعنی متفاوت است; یک معنی آن، فارغ بودن، فراغت داشتن و بیکاری‌است. معنی دیگر آن خلاف «شغل» است; یعنی دست کشیدن از کار، به‌پایان رساندن امری، رها شدن و رهیدن از کاری و خالی شدن ازکوششی و معنی آخر آن در ترکیب «فراغ بال»، آسودگی خاطر و آسایش‌است که در برابر رنج و سختی به کار برده می‌شود.
«اوقات فراغت»، یکی از سرمایه های ارزشمند و گنج های نهان است. به شرط آن که توانایی استخراج و بهره گیری از این گنج را داشته باشیم.
این که گفته اند:«فرصت، به دست آمدنی نیست؛ بلکه به دست آوردنی است» کلامی درست است و کار کسانی است که خلاقیت آنان در «مدیریّت زمان» و ا ستفاده از «فرصت های موجود»، سبب می شود که زمان، گسترش یابد و از «هیچ»؛ «خیلی چیزها» پدید آید.
اندیشمندان بسیاری معتقدند که ” پایه‌ریزی موجودیت و اصالت فرهنگ بر مبنای فرصتها و اوقات‌فراغت افرادی است که در آن جامعه زندگی می‌کنند “ و نیز ” تمدنهای‌انسانی سرمایه‌های جاویدانی هستند که از کاشت، داشت و برداشت‌صحیح اوقات فراغت متجلی گشته‌اند
مثلاً اگر «تعطیلات»، نوعی فرصت و مهلت است، بدون برنامه ریزی برای استفاده از آن، این «منبع سود»، به راحتی تبدیل به «کانون زیان» می شود و این سرمایه از کف می رود.
این گونه است که ایّام فراغت، به ایّام حسرت تبدیل می شود و سرمایه به زیان
ویژگیهای اوقات فراغت در جهان معاصر تحولات و دگرگونیهای سریع صنعتی با پیامدهای اجتماعی و اقتصادی فراوانی همراه بود و تأثیرات مهمی بر چگونگی اوقات فراغت مردم بر جای گذاشت. به عنوان مثال، مکانیزه شدن صنایع و ایجاد
امکانات رفاهی ونظایر آن موجب تغییر سبک زندگی مردم از قبیل کوچکتر شدن ابعاد خانواده و تغییر روابط همبستگی افراد با یکدیگر شد، در حالی که در گذشته، روابط همبستگی و خانوادگی افراد با یکدیگر نقش بارزی در گذران اوقات فراغت مردم داشت. علاوه بر این، مکانیزه شدن وسایل رفت و آمد، ظهور سینما و اختراع تلویزیون نیز اوقات فراغت انسانها را متأثر ساخت ـ گر چه پیشرفت تکنیک تنها عامل نبوده و احتیاجات اجتماعی، روابط میان قدرتهای اجتماعی زمان و محیط اجتماعی و اقتصادی هم بر میزان زمان آزاد و انتخاب نوع امکانات فراغتی بشدت اثر گذاشته است. بدین ترتیب، از مشخصات اساسی فراغت در جهان کنونی آن است که دیگر تنها به طبقات ممتاز و متنعم اختصاص ندارد و به طبقات دیگر هم تعمیم یافته است. شاخص دوم این است که در سابق، اگر طبقات پایین تر جامعه از لحظات محدود آزادی و آسودگی برخوردار بودند، این اوقات درون خانه و خانواده صرف می‌شد، صورت غیررسمی و خودمانی داشت و به همنشینی و محاوره با خویش و پیوند با دوست و همسایه می‌گذشت.
فعالیتهای اوقات فراغت امروزه از چنان اهمیتی، برخوردار است‌که حتی از آن به مثابه آیینه فرهنگ جامعه یاد می‌کنند. به این معنی که‌چگونگی گذران اوقات فراغت افراد یک جامعه تا حد زیادی معرف‌ویژگیهای فرهنگ آن جامعه است. اندیشمندان بسیاری معتقدند که ” پایه‌ریزی موجودیت و اصالت فرهنگ بر مبنای فرصتها و اوقات‌فراغت افرادی است که در آن جامعه زندگی می‌کنند “ و نیز ” تمدنهای‌انسانی سرمایه‌های جاویدانی هستند که از کاشت، داشت و برداشت‌صحیح اوقات فراغت متجلی گشته‌اند.“ بنابراین، اگر طرح و نقشه زندگی و کار جوانان با برنامه‌هایی که‌برای اوقات فراغت خود تنظیم می‌کنند، مغایرت داشته باشد و یاتفریحات و فعالیتهای فراغتی آنها از نظر ارزشی و فرهنگی با آموزه‌ها وارزش‌های اجتماعی متباین باشد، اوقات فراغت به یک مشکل‌اجتماعی مبدل خواهد شد. در مجموع، وجود اوقات فراغت برای جوانان می‌تواند هم سازنده‌و مفید و هم مخرب و ویرانگر باشد.
فقدان آگاهی والدین، و نبود امکانات تفریحی وفراغتی مناسب باعث می‌شود که بسیاری از جوانان نیازهای خود را ازطریق مجاری خلاف و غیر مجاز تأمین و برآورده نمایند که رواج‌تفریحات ناسالم و انحرافی، خود مدخل جوانان برای ورود به عرصه‌بزهکاری‌ها و انحرافات اجتماعی است
تفاوت کارکردهای اوقات فراغت در جوامع و فرهنگهای‌مختلف بی‌تردید، شیوه‌گذران اوقات فراغت، متناسب با نحوه تفکر،اعتقادات و شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر جامعه متفاوت‌است. به بیان دیگر، آنچه ملتها در فراغت انجام می‌دهند، حکایت‌گر وتعیین‌کننده فرهنگ ملی و ارزشهای مقبول جوامع آنها است. بی‌توجهی به نیازهای اوقات فراغت جوانان آثار سوء و زیانباری‌بر پیکره جامعه بر جای می‌گذارد که مهمترین آنها عبارت‌اند از:
رشد انحرافات و بزهکاری در بین جوانان
پژوهشهای انجام شده در ایران حاکی از آن است که بیشترانحرافات و بزهکاری‌های جوانان در جامعه ، نتیجه فقدان برنامه‌ریزی صحیح‌در گذران اوقات فراغت آنان می‌باشد; چنان که در تابستان به دلیل‌افزایش وقت آزاد و فرصتهای فراغتی جوانان، بیشترین بزهکاری‌ها واختلالات رفتاری به وقوع می‌پیوندد. در حقیقت، فقدان آگاهی والدین، و نبود امکانات تفریحی وفراغتی مناسب باعث می‌شود که بسیاری از جوانان نیازهای خود را ازطریق مجاری خلاف و غیر مجاز تأمین و برآورده نمایند که رواج‌تفریحات ناسالم و انحرافی، خود مدخل جوانان برای ورود به عرصه‌بزهکاری‌ها و انحرافات اجتماعی است.
توقف رشد و بالندگی در جوانان حرکت در جامعه ، جنبش، تفریح و در یک جمله گذران صحیح اوقات‌فراغت از ویژگیهای حیات سالم یک جوان است که به صورت غریزی‌در سرشت او نهاده شده است و خود عامل و انگیزه‌ای برای رشد وتعالی و سلامت و نشاط در وی می‌باشد. از این رو، منع جوانان ازفعالیتهای با نشاط، تحرک و تفریح، نه تنها موجب توقف رشد بلکه‌سبب افسردگی و بروز رفتارهای ناهنجار و نیز از دست رفتن شور ونشاط و بالندگی در زندگی اجتماعی آنان می‌گردد. در قرن حاضر، جوانان بیش از همیشه به خوب زیستن و داشتن‌سلامت جسمی و روحی نیازمندند. بدیهی است که بی‌توجهی به‌دلپذیرترین فرصتهای زندگی جوانان، دور کردن آنان از دوره جوانی‌خود و محروم ساختن‌شان از بدیهی‌ترین حقوق اولیه‌شان جزسرخوردگی و ناامیدی برای آنان در پی نخواهد داشت.
